Binek Otomobillerin Giderleri ve Amortismanlarının Vergi Matrahından İndirilmesi Rehberi

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri kazancın tespitinde indirim konusu yapılmaktadır. İşletmeye dahil olan veya kiralanan taşıtlara ilişkin harcamaların gider olarak kabul edilebilmesi için bu taşıtların ticari işlerde veya mesleki faaliyette kullanılması gerekmektedir.

5/12/2019 tarihli ve 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla, 1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere; Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1), (5) ve (7) numaralı bentleriile68incimaddesininbirincifıkrasının(4) ve (5) numaralıbentlerindeyapılan değişiklikle, ticari kazanç ve serbest meslek kazancı sahiplerinin kiraladıkları veya iktisap ettikleri binek otomobillerine ilişkin giderler ile amortisman tutarlarının vergi matrahlarından indirilmesinde sınırlamalar getirilmiştir.

İşletmeye veya envantere dahil olup ticari veya mesleki faaliyette kullanılan binek otomobillerin giderleri sınırlandırılmakta olup, bu sınırlama esas itibarıyla faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere binek otomobillerinin giderlerini kapsamaktadır.

Yapılan giderlerin, işletmeye veya envantere kayıtlı ya da kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerine ilişkin olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır. Düzenlemeye ilişkin ayrıntılı açıklamalara 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer verilmiştir.

Binek otomobillerine ait gider ve amortisman yoluyla indirim konusu yapılabilecek tutarlar, her yıl yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle belirlenmektedir. 2024 takvim yılı için uygulanacak tutarlar, 324 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilmiştir.

Bu kapsamda, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere;

Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 26.000 TL’ye (2024 takvim yılı için), kadarlık kısmı ile binek otomobillerin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 690.000 TL’ye (2024 takvim yılı için), kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.

Binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla % 70’i matrahın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 790.000 TL’yi (2024 takvim yılı için), söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde, amortismana tabi tutarı 1.500.000 TL’yi (2024 takvim yılı için), aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilecektir.

Bu Rehberde, kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve ticari veya mesleki faaliyette kullanılan binek otomobillerinin tamir, bakım, yakıt, sigorta ve benzeri cari giderleri (kiralama giderleri dahil) ile bunlara ilişkin ayrılan amortismanların giderleştirilmesi hakkında açıklamalar ve örnekler yer almaktadır.

1. Binek Otomobilin Tanımı

Binek  otomobil  ifadesinden  Türk  Gümrük  Tarife  Cetvelinin  87.03 pozisyonunda yer alan motorlu taşıtların anlaşılması gerekmektedir.

Ancak;

Ambulanslar,

Mahkûm taşımaya mahsus arabalar, Para arabaları,

Cenaze arabaları,

İtfaiye öncü arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilme zorunluluğu bulunmayan ve sadece havalimanı apron bölgesi gibi belli alanlarda kullanılan taşıtlar,

87.03 pozisyonunda yer almakla birlikte binek otomobil kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Binek otomobiller, 87.03 pozisyonunda tanımlanan binek otomobiller ile esas itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş (87.02 pozisyonuna girenler hariç) steyşın vagonlar ve yarış arabaları dahil hem insan hem eşya taşıyabilen motorlu araçlar gibi çok amaçlı araçları kapsamaktadır. 

2. Binek Otomobillere İlişkin Kiralama Giderleri

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 2024 takvim yılı için 26.000 Türk lirasına kadarlık kısmı, gider olarak dikkate alınabilecektir.

Aylık kira bedelinin 2024 takvim yılı için 26.000 Türk lirasını aşan kısmı kanunen kabul edilmeyen gider olarak ticari kazanca dahil edilecektir. Serbest meslek kazancında ise kanunen kabul edilmeyen gider düzenlemesi olmadığından sadece 26.000 Türk lirasına kadar olan kısım gider yazılabilecektir.

Gider olarak dikkate alınabilecek tutar olan aylık kira bedelinin 2024 takvim yılı için 26.000 Türk lirasına kadarlık kısmı katma değer vergisi hariç bedeldir.

2.1. İndirilemeyen Kira Giderine İsabet Eden Katma Değer Vergisi

Katma Değer Vergisi Kanununa göre gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilememektedir.

Bu kapsamda, binek otomobillerin kiralanması durumunda, kira bedellerinin ilgili yıl için belirlenen azami tutarı aşması halinde, aşan kısma ait katma değer vergisi gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde ayrıca gider olarak dikkate alınmayacaktır.

Örnek 1: Mobilya imalatı işi ile iştigal eden gelir vergisi mükellefi (A) tarafından 17/7/2024 tarihinde aylık katma değer vergisi hariç 30.000 TL bedel karşılığında binek otomobil kiralamıştır.

Buna göre, mükellefin binek otomobil kiralamasına ilişkin olarak dikkate alacağı gider tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.

2.2. Banka ve Sigorta Şirketleri İçin Kira Gideri

Banka ve sigorta şirketleri gibi faaliyetleri KDV’den istisna olan işletmelerde 26.000  TL’lik  tutar,  safi  kazancın  tespitinde  gider  olarak dikkate alınabilecektir.

Gerçek usulde katma değer vergisi mükellefleri, aylık KDV hariç 26.000 TL binek otomobil kirasını gider olarak yazabilirken bu tutara ilişkin 5.200 TL (26.000X%20) olan KDV’yi indirim konusu yapabilecektir. Ancak, bankalar ve sigorta şirketleri gerçek usulde KDV mükellefi olmadıkları için 5.200 TL KDV’yi indiremeyeceklerdir.

Örnek 2: (B) Bankası tarafından 3/6/2024 tarihinde katma değer vergisi dahil aylık 42.000 TL (35.000+%20 KDV 7.000 ) bedel karşılığında bir adet binek otomobil kiralanmıştır. KDV Kanununa göre bankaların Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler KDV’den istisna olduğundan, (B) Bankasının binek otomobilin kiralanmasına ilişkin yapmış olduğu 42.000 TL kiralama giderinin 26.000 TL’si 2024 takvim yılı için banka tarafından safi kurum kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek, 16.000 TL (42.000-26.000) kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.

2.3. Finansal Kiralama Yoluyla Edinilen Binek Otomobillerin Giderleri

Finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin yapılan ödemelerde aylık kiralama gideri kısıtlaması söz konusu olmayacaktır. Kiracı tarafından finansal kiralama sözleşmesine göre yapılan ödemelerin borç anapara ödemesi ve faiz gideri olarak ayrıştırılması, bu ayrıştırma işleminin her bir dönem sonunda (finansal kiralama sözleşmesinde yer alan ödemelerin yapılacağı tarih) kalan borç tutarına sabit bir dönemsel faiz oranı uygulanmak suretiyle yapılması, hesaplanan faiz giderlerinin ise ilk yıl iktisadi kıymetin maliyetine eklenmesi, sonraki yıllar ise gider veya maliyet olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Finansal kiralama yoluyla işletme aktifine alınmış binek otomobiller için ödemelerin anapara ve faiz ödemesi olarak ayrıştırılarak, faiz gideri ilk yıl “Haklar” hesabında izlenen binek otomobilin maliyetine dahil olunacak, sonraki yıllarda ise tercihen gider veya maliyet olarak dikkate alınacaktır.

Örnek 3: (C) Ltd. Şti.’nin faaliyet konusu tekstil ürünlerinin perakende ticareti olup, adı geçen mükellef, (ABC) A.Ş. unvanlı finansal kiralama şirketinden 2/1/2024 tarihinde finansal kiralama sözleşmesi yoluyla bir adet binek otomobil edinmiştir. Finansal kiralama sözleşmesine göre kira süresi 48 ay ve aylık ödeme 15.000 TL’dir. Binek otomobillerin mülkiyeti kira süresi sonunda kiracıya devredilecektir.

Buna göre, (C) Ltd. Şti. tarafından finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobil rayiç bedel ile kira ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı üzerinden “Haklar” hesabında izlenecek olup, aylık ödenecek bedel olan 15.000 TL, borç anapara ödemesi ve faiz ödemesi olarak ayrıştırılarak 2024 takvim yılına ilişkin ödenen faiz giderleri binek otomobilin maliyetine dahil edilecektir. Sonraki yıllara ilişkin ödenen faiz giderleri ise mükellef tarafından binek otomobilin maliyetine dahil edilebileceği gibi tercihen doğrudan gider olarak da dikkate alınabilecektir.

2.4. Bir Yıldan Uzun Süreli Kiralamalarda Uygulanacak Kira Gideri Kısıtlaması

Kiralama giderlerine ilişkin aylık gider kısıtlamasının uygulanmasında, kira ödemesine tekabül eden ayın içinde bulunduğu yıl için tespit olunan tutar dikkate alınacaktır.

Örnek 4: Eczacılık faaliyetinden dolayı ticari kazanç mükellefiyeti bulunan mükellef (D), 1/4/2024 tarihinde (E) Filo Kiralama A.Ş.’den bir adet araç kiralamıştır. Kiralama sözleşmesine göre aracın aylık kiralama bedeli 50.000 TL olup, sözleşmenin süresi 2 yıldır ve kiralama bedeli 1/4/2024 tarihinde mükellef tarafından peşin olarak ödenmiştir.

Mükellef (D), söz konusu araç için 2024 takvim yılına tekabül eden aylık kiralama bedelinin azami 26.000 TL’sini kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapabilecektir. 2025 ve 2026 takvim yıllarına tekabül eden aylık kiralama bedellerinin kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabileceği azami tutarların tespitinde o yıllar için yeniden belirlenen tutarlar dikkate alınacaktır.

2.5. Günlük Binek Otomobil Kiralamasında Gider Kısıtlaması

Binek otomobillerin günlük şekilde kiralanmasında gider kısıtlaması, günlük kiralama bedelinin hesaplanması suretiyle uygulanacaktır. Kiralama giderlerine ilişkin günlük gider kısıtlamasının uygulanmasında, kiralamanın yapıldığı tarihte gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama giderinin o ayın gün sayısına bölünmesiyle elde edilecek tutar dikkate alınacaktır.

Örnek 5: Meyve ve sebzelerin toptan ticareti faaliyetiyle iştigal eden kurumlar vergisi mükellefi (DEF) Ltd. Şti. 15/4/2024 tarihinde bir adet binek otomobil kiralamıştır. Kiralama sözleşmesine göre binek otomobilin günlük kiralama bedeli 5.000 TL olup, sözleşme süresi 20 gündür.

Binek otomobil kiralaması günlük şekilde yapıldığından kiralama gideri kısıtlamasında günlük bedel uygulanacaktır. Günlük bedelin tespitinde ise o yıl için belirlenen ve gider olarak dikkate alınabilecek azami kiralama bedelinin, kiralamanın yapıldığı tarihteki ayın gün sayısına bölünmesiyle elde edilecek tutar dikkate alınacaktır.

Kiralama Nisan ayı içinde yapıldığından, o yıl için belirlenen ve kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama gideri olan 26.000 TL, Nisan ayının gün sayısı olan 30’a bölünerek gider olarak dikkate alınabilecek günlük azami kiralama bedeli bulunacaktır.

Buna göre, mükellefin binek otomobil kiralamasına ilişkin olarak dikkate alacağı gider tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.

2.6. Serbest Meslek Erbabı Tarafından Peşin Ödenen Kira Gideri Kısıtlaması

Serbest meslek kazancının tespitinde hasılat yönünden geçerli olan tahsil esası giderler yönünden de geçerlidir. Tahsil esasına göre gelir ve giderler tahakkuk ettikleri dönemde değil tahsil edildikleri ve ödendikleri dönemde dikkate alınmaktadır. Serbest meslek erbabı tarafından kiralanan binek otomobillerde gider kısıtlaması uygulamasında ödemenin yapıldığı dönemde geçerli olan kira bedeli tutarı dikkate alınacaktır.

Örnek 6: Avukatlık faaliyetinden dolayı serbest meslek kazancı yönünden mükellefiyeti bulunan mükellef (E), faaliyetinde kullanmak üzere 3/6/2024 tarihinde aylık kira bedeli 30.000 TL olan bir adet binek otomobili kiralamış ve bir yıllık kira bedeli olan 360.000 TL’yi peşin ödemiştir.

Mükellef (E), kiraladığı binek otomobili için ödediği aylık 30.000 TL’lik kira bedelinin 26.000 TL’sini serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan gider olarak indirim konusu yapabilecek olup, bu tutarı aşan 4.000 TL’yi ise gider olarak dikkate alamayacaktır.

Ayrıca, mükellef (E) kiraladığı binek otomobiline ilişkin bir yıllık kira bedelini peşin olarak ödediğinden, söz konusu kira bedelinin 312.000 TL (26.000X12)’sini 2024 takvim yılı kazancının tespitinde indirim konusu yapabilecektir.

3. Binek Otomobillerin İktisabına İlişkin Özel Tüketim Vergisi ve Katma Değer Vergisinde Gider Kısıtlaması

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillerin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının 2024 takvim yılı için en fazla 690.000 Türk lirasına kadarlık kısmı ticari veya mesleki kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Örnek 7: Lokanta işletmeciliği faaliyeti nedeniyle ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefi olan mükellef (F), otomobil bayi olan (HGI) A.Ş’den 2/9/2024 tarihinde vergisiz satış fiyatı 800.000 TL olan bir adet binek otomobil satın almıştır. Söz konusu otomobile ilişkin hesaplanan özel tüketim vergisi

640.000 TL (800.000X%80), hesaplanan katma değer vergisi ise 288.000 TL (800.000+640.000=1.440.000X% 0,20)’dir.

Buna göre mükellef tarafından binek otomobil için yüklenilen özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi tutarı toplamı 928.000 TL (640.000 + 288.000) olup, iktisaba ilişkin yüklenilen özel tüketim vergisi ve katma değer vergilerinin işletme kayıtlarında mükellef tarafından tercihen gider olarak gösterilmesi halinde, ticari kazanç üzerinden gider olarak indirimi kabul edilecek azami tutar 690.000 TL olacak olup, 238.000 TL (928.000 – 690.000) ise kanunen kabul edilmeyen gider olarak mükellefin ilgili dönem ticari kazancına dahil edilecektir.

4. Binek Otomobillerde Genel Gider Uygulaması

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.

Gider kısıtlaması kapsamında olan giderler genel olarak taşıtların tamir, bakım, yakıt, sigorta ve benzeri cari giderleridir. Yapılan giderlerin işletmeye veya envantere kayıtlı ya da kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.

Finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin, finansal kiralama konusu binek otomobillerin “Haklar” hesabında aktife alındığı dönemi izleyen dönemler için yapılan faiz giderlerinin mükellefler tarafından tercihen doğrudan gider olarak dikkate alınmak istenmesi halinde, bu giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.

Örnek 8: Kozmetik ürünlerinin toptan ticareti faaliyeti nedeniyle kurumlar vergisi mükellefi olan (KLM) Ltd. Şti.’nin sahip olduğu 2 adet binek otomobile ilişkin 2024 hesap döneminde yapmış olduğu giderler aşağıdaki gibi olup, giderlerin tümü bu yıl için yapılmıştır.

Kredi faiz gideri, önceki hesap dönemlerinde iktisap edilmiş binek otomobiller için 2024 hesap dönemine isabet eden faiz giderleridir. Mükellef kurum tarafından bu kapsamda yapılan faiz giderleri tercihen doğrudan gider yazılmıştır.

Buna göre (KLM) Ltd. Şti. tarafından aktifinde bulunan 2 adet binek otomobil için 2024 hesap döneminde yapılan 449.000 TL’ lik harcamanın sadece 300.300 TL’si indirim konusu yapılacak olup, geriye kalan 148.700 TL’ lik tutar vergiye tabi gelirin tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak matraha ilave edilecektir.

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa göre taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç binek otomobiller için ödenen vergiler gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmemektedir.

5. Binek Otomobillerde Amortisman Gideri

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 2024 takvim yılı için 790.000 TL, söz konusu vergilerin tercihen maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 2024 takvim yılı için

1.500.000 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılan ve amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değerleri, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilebilen binek otomobiller için aktife alınan yılda gider konusu yapılamayan amortisman bedellerinin tamamı, itfa süresinin son yılında amortismana esas bedel uygulamasından bağımsız olarak safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Binek otomobillere ilişkin gider olarak dikkate alınabilecek amortismana esas bedelin tespitinde, binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınacaktır.

Örnek 9: Mobilya imalatıyla iştigal eden mükellef (G), ticari işletmesinde kullanmak üzere 14/6/2024 tarihinde bir adet binek otomobil satın almıştır. Otomobilin katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi dahil alış bedeli 2.000.000 TL olup, mükellef tarafından binek otomobilin iktisabı esnasında ödenen vergiler tercihen binek otomobilin maliyetine dahil edilmiştir.

Mükellef (G) tarafından 2024 takvim yılında iktisap edilen binek otomobil için en fazla 1.500.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Buna göre mükellefin yıllar itibarıyla kazancın tespitinde gider olarak dikkate alabileceği amortisman bedelleri aşağıdaki gibidir:

Kıst amortisman uygulamasından dolayı binek otomobillerin aktife alındığı yılda gider konusu yapılamayan 125.000 TL (300.000 - 175.000) itfa süresinin son yılı olan 2028 takvim yılında, o yıl için amortismana esas bedel üzerinden ayrılan amortismandan ayrı olarak safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.

Finansal kiralama yoluyla işletme aktifine alınmış ve rayiç bedel ile sözleşmeye göre kira ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı üzerinden “Haklar” hesabında izlenen binek otomobillerde, aktife alınan bedelin o yıl için belirlenen amortismana esas tutarı aşması halinde, binek otomobillerin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

GİB