Arabuluculukta İşten Çıkış Tarihine İlişkin SGK Uygulaması

İş sözleşmesi feshedilen işçinin, işe başlatılmaması hususunda taraflar anlaşırsa, fesih tarihi arabuluculuk belgesinin imzalandığı tarih mi olacak? Yoksa sigortalının işten çıkış tarihi mi? İşte bu tereddütlerle ilgili SGK uygulamaları…
 
30 veya daha fazla işçi çalıştırılan iş yerlerinde, en az 6 aylık kıdemi bulunan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesinin, geçerli sebep gösterilmeden veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı iddiasıyla ilgili fesih için öncelikle arabulucuya gitmesi zorunlu bulunuyor.      
 
Arabuluculuk Kanunu’na göre iş sözleşmesi feshedilen ve feshin geçersiz olduğu iddiasıyla arabulucuya başvuran sigortalı ile işveren ve arabulucu tarafından imzalanan hukuk uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk anlaşma belgesinde, işçinin işe başlatılmaması hususunda tarafların anlaşması halinde, iş sözleşmesi fesih tarihinin arabuluculuk belgesinin imzalandığı tarih mi yoksa sigortalının işten çıkış tarihi mi olacağı hususunda tereddütler oluşabiliyor.
 
Belirtilen tereddütlerle ilgili SGK uygulamaları, bu yazımızda irdelendi.
 
ÖZEL SEKTÖR AÇISINDAN
 
Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile İş Kanunu hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; arabuluculuk faaliyeti sonunda, işçinin işe başlatılmaması hususunda tarafların anlaşmaya varması halinde anlaşma tarihi itibarıyla işçi ve işveren arasında fesih geçerli hale gelecek ve bu şekilde iş akdinin sona erdiğinin kabul edilmesiyle hukuki sonuç doğuracak. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamayacağı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda düzenlenmiştir.
 
Arabuluculuk süreci sonunda taraflar ve arabulucu tarafından imzalanan arabuluculuk anlaşmasının akabinde, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18. maddesi gereğince, üzerinde anlaşılan hususlarda herhangi bir dava açılması mümkün olmadığından, taraflarca aynı konuda açılan bir dava olması halinde, mahkemece davanın esasına geçilmeyerek, hukuki yarar yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiği yasa gereğidir.
 
Arabuluculuk süreci sonunda yapılan anlaşma, maddi hukuk ilişkisi bakımından taraflar arasındaki uyuşmazlığı tamamen sona erdiren bir anlaşmadır. Böyle bir anlaşmaya rağmen anlaşılan hususlarla ilgili dava açıldığında, açılan dava hukuki yarar yokluğundan usulden reddedilecek.
 
İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ
 
Arabuluculuk anlaşmalarında düzenlenen hususlara ilişkin olarak dava açılmasının ve mahkemede esasa ilişkin bir inceleme yapılmasının mümkün olmaması karşısında, 4857 sayılı İş Kanunu’nun ‘Geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları’ başlıklı maddesi uyarınca; arabuluculuk faaliyeti sonunda işçinin işe başlatılmaması hususunda tarafların anlaşmaya varması halinde, ‘arabuluculuk anlaşma belgesinin taraflar ve arabulucu tarafından imzalandığı tarihte’ fesih geçerli hale gelecek ve fesih tarihinin, taraflar ve arabulucu tarafından imzalanan arabuluculuk anlaşma belgesinde yer alan tarih olarak kabul edilecek.
 
Dolayısıyla, işçinin iş sözleşmesinin fesih tarihi, arabuluculuk anlaşma belgesinin taraflar ve arabulucu tarafından imzalandığı tarih olduğundan, iş akdinin feshinden sonraki süre ile arabuluculuk anlaşma belgesinin taraflar ve arabulucu tarafından imzalandığı tarih arasında işverenin SGK’ya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verme yükümlülüğü bulunuyor.
 
KAMU KURUMLARINDA ÇALIŞAN SİGORTALILAR
 
Mahkeme kararları veya idarece verilen kararlar gereğince geriye yönelik ücret ve ücret niteliğinde ödeme yapılması halinde, bu ücretlere ilişkin düzenlenmesi gereken ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin mahkeme kararının idareye tebliğ edildiği tarihi takip eden günü veya idarenin karar tarihini, arabuluculuk faaliyeti sonunda tanzim edilen ve ilam niteliğinde bulunan anlaşma belgesi uyarınca geriye yönelik ücret ve ücret niteliğinde ödeme yapılması halinde, bu ücretlere ilişkin düzenlenmesi gereken ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin arabuluculuk anlaşma belgesinin ilam niteliğini kazandığı tarihi, takip eden ayın 23’üne kadar, SGK’ya, e-sigorta kanalıyla gönderilmesi veya kağıt ortamında verilmesi halinde yasal süresi içinde verilmiş kabul edilecek.
 
Aynı şekilde kamu kurumlarında çalışan sigortalılar için;
 
* Mahkeme kararları veya idarece verilen kararlar gereğince geriye yönelik ücret ve ücret niteliğinde ödeme yapılması halinde, ödemeye ilişkin sigorta primlerinin mahkeme kararının idareye tebliğ edildiği tarihi takip eden günü veya idarenin karar tarihini,
 
* Arabuluculuk faaliyeti sonunda tanzim edilen ve ilam niteliğinde bulunan anlaşma belgesi uyarınca sigortalı için verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk edecek sigorta primlerinin arabuluculuk anlaşma belgesinin ilam niteliğini kazandığı tarihi, izleyen ay/dönemin sonuna kadar kuruma ödenmesi halinde yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecek.